Bent u op zoek naar advies of wilt u de gang van zaken binnen uw ambtelijke organisatie grondig laten doorlichten? Dan biedt de Stichting voor Beleidsanalyse en Bestuursondersteuning (StiBaBo) uitkomst. Wij voeren doelgerichte analyses uit en adviseren u bij het uitvoeren van toegewezen taken en het stroomlijnen van bezigheden. Daarnaast ondersteunen wij lokale en landelijke overheden, gemeenten, rekenkamers en andere soortgelijke instanties. Bij deze onderzoeken zetten wij junior-onderzoekers in, zodat zij hun talenten kunnen ontwikkelen en zo een betere start op de arbeidsmarkt krijgen. Uiteraard onder deskundige begeleiding, zodat de kwaliteit van adviezen en rapporten gewaarborgd blijft.
Anchorman van Stibabo is Prof. mr. Douwe Jan Elzinga. Hij werkt samen met een team bevlogen en ervaren onderzoekers.
Actualiteit
1-3-2023
Nieuwsbrief: Controle en Kaderstelling
Verstoring van beleidsprocessen
Regelmatig ontvangt StiBaBo het verzoek van rekenkamer(commissie)s om onderzoek te doen naar de vraag of de gemeenteraad wel optimaal ‘in control’ is. Met andere woorden: is de raad in staat om de kaderstellende en controlerende functie adequaat te vervullen en – niet onbelangrijk – kan hij het gemeentelijk beleid voldoende helder uitleggen en verantwoorden aan de samenleving. Precies die onderzoeksvraag had de rekenkamer van de gemeente Zandvoort aan ons gesteld. In overleg met de rekenkamer hebben wij besloten dat wij deze vraag op een innovatieve wijze gingen onderzoek. Door het volgen van verstoringen, konden we vaststellen of de raad in staat werd gesteld zijn controlerende taak uit te oefenen.
Na het vaststellen van beleid komt het vaak voor dat zich een incident aandient, dat het behalen van de beleidsdoelen in de weg staat. Het kan gaan om onverwachte maatschappelijke ontwikkelingen of verkeerde (financiële) inschattingen. Dit zijn verstoringen waarop moet worden gereageerd.
In het ideale geval krijgt de raad snel en helder inzicht in wat er aan de hand is en een oplossing aangeboden. De raad heeft dan het stuur weer stevig in handen.
In de praktijk is de informatievoorziening nogal eens gebrekkig of wankel waardoor het proces van sturing en controle te kort schiet. Van belang is daarom: hoe het toezicht is georganiseerd, op welk moment wordt ingegrepen als dat nodig is, welke beleidskeuzes daaraan ten grondslag liggen, wie daartoe bevoegd is en hoe de raad bij die keuzes wordt betrokken.
Aan de hand van een aantal lopende dossiers in de gemeente Zandvoort heeft StiBaBo zichtbaar gemaakt wie of wat- en onder welke omstandigheden – invloed uitoefent (en hierbij het proces verstoort) en hoe de raad vervolgens kan handelen. Deze invloed kan zijn oorsprong hebben binnen het college, de ambtelijke organisatie of de raad zelf. Ook is het mogelijk dat hieraan externe factoren ten grondslag liggen, bijvoorbeeld een (landelijke) wetswijziging.
Het onderzoeksrapport leidde tot een constructief debat in de raad; ook met de onderzoekers en rekenkamer. De raad besloot vervolgens tot het overnemen van een reeks aanbevelingen die moeten leiden tot een effectievere kaderstelling vooraf en controle achteraf.
Een dergelijk onderzoek naar beleidsverstoring kan bovendien de opmaat zijn voor een breder onderzoek naar de wijze waarop de processen van kaderstelling en controle in de gemeenteraad zich voltrekken. Zo inventariseerde StiBaBo in opdracht van de rekenkamer De Hoeksche Waard deze algemene processen en werd in nauwe afstemming met, en na debat in de raad een serie voorstellen overgenomen om de werkwijze aanzienlijk aan te passen en te versterken.
Heeft u interesse, dan kunt u contact opnemen via: info@stibabo.nl
Nieuwsbrief 23-2-2023
Integriteit en ondermijning
Training van de ambtelijke dienst
Hoe haal je verkeerde bedoelingen uit het verborgene?
Vervlechting van de onderwereld en de bovenwereld
De aanpak van ondermijning begint in Nederland nu daadwerkelijk vorm en inhoud te krijgen. In de rijksbegroting-2022 is hiervoor een bedrag van circa 150 miljoen euro uitgetrokken en dat betreft een structurele financiering. Met deze beschikbare middelen moet de vervlechting tussen boven- en onderwereld worden bestreden.
Criminele elementen hebben de afgelopen decennia een steeds grotere sociale en economische invloed op de samenleving gekregen. Daarmee ondermijnen ze de rechtsstaat en bedreigen ze de veiligheid en integriteit van de samenleving.
Er is een landelijk dekkend stelsel van Regionale Informatie en Expertise Centra (RIEC’S) gevormd en het zijn vooral de gemeenten die in de frontlinie staan om de verschillende vormen van ondermijning te signaleren en tegen te gaan. Daarvoor worden analyses gemaakt en instrumenten ontwikkeld. Gemeenteambtenaren worden zich bewust gemaakt van de ondermijningsrisico’s die zich voordoen.
Lastig en hardnekkig fenomeen
Ondermijning en overige vormen van ongewenste beïnvloeding doen zich inmiddels – hoewel qua intensiteit verschillend – voor in vrijwel alle Nederlandse gemeenten. Het is echter nog niet zo eenvoudig om hierop goed grip te krijgen. Op het eerste oog lijkt het verschijnsel in veel gemeenten mee te vallen, maar als in de ambtelijke dienst goed wordt doorgevraagd en als de signalen uit de samenleving goed worden opgepakt, dan is het beeld heel wat minder positief. Verkeerde bedoelingen moeten vanuit het perspectief van de daders natuurlijk in het verborgene blijven. Het is de kunst om er voor te zorgen dat die verborgenheid wordt opengebroken.
Als krantenbezorgers zouden gaan spreken
Intern moeten signalen van ongewenste beïnvloeding adequaat worden opgepakt, maar ook externe informatie is van cruciale betekenis. In een experimentele setting van onderzoek is (in verschillende gemeenten) aan een groep krantenbezorgers gevraagd wat zij zoal zien en meemaken en dat is niet gering. Daarnaast kunnen tal van andere informatiebronnen worden aangeboord. Naast goed ingestelde interne antennes van ambtenaren en speciaal aangestelde integriteitsfunctionarissen moet de blik vooral ook naar buiten worden gericht.
Bewustwording en bijgestelde ambtelijke antennes
Onze Stibabo-training plaatst het fenomeen ondermijning in de algemene integriteitsaanpak die gemeenten al langere tijd hanteren. Daarbij wordt er gemikt op aanpassing van de interne antennes bij nieuwe en al werkzame ambtenaren. De deelnemers worden getraind in het omgaan met dilemma’s. Dit vergroot de bewustwording en er worden aanbevelingen geformuleerd om in de ambtelijke dienst de alertheid, bespreekbaarheid en sociale veiligheid die daarmee in verband staan te vergroten. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen beleidsambtenaren en meer uitvoerende functionarissen.
Trainers: Douwe Jan Elzinga en Elias de Haan
De trainingen worden verzorgd door Douwe Jan Elzinga en Elias de Haan.
Zij trainden eerder de ambtelijke diensten van onder meer de gemeenten Haarlem, Harlingen, Assen, Tynaarlo, Oostzaan en Wormer. Daarnaast verzorgden zij tal van andere verwante trainingen en zijn het ervaren integriteitsonderzoekers.
Contact, informatie en reservering: info@stibabo.nl